Onderzoek ING: Verduurzaming Nederlandse bedrijfsleven versnelt in 2023

De verduurzaming in het Nederlandse bedrijfsleven versnelt: tweederde van de bedrijven verwacht dat de eigen verduurzaming dit jaar accelereert in vergelijking met 2022. Dit wordt vooral gedreven door de eigen duurzaamheidsstrategie en door eisen van de overheid en grote afnemers.

Bedrijven hebben steeds vaker te maken met uitgebreide duurzaamheids-eisen vanuit de productieketen waarin zij opereren. Als gevolg hiervan past de helft van de bedrijven ingrijpend de bedrijfsvoering aan. Ook de energiecrisis heeft gezorgd voor een uitbreiding en versnelling van de verduurzaming. Daarbij blijkt dat al 70% van de bedrijven in Nederland van het gas af wil, bijna de helft daarvan wil dit voor eind 2024 bereiken. Ook stelt 49% van de ondernemingen voor het einde van 2024 elektrisch rijden verplicht. Dit blijkt uit het jaarlijkse verduurzamingsonderzoek van ING onder honderden bedrijven.

“Verduurzamen is cruciaal voor bedrijven. De druk van de overheid en andere bedrijven in de keten wordt steeds groter. Maar ook vanuit de bank. Daardoor ontstaat er een vliegwieleffect waardoor iedereen meer gaat verduurzamen”, zegt Laurens de Vos, Directeur Business Banking bij ING in Nederland. “Bovendien verwacht het personeel het en is het een steeds grotere factor voor het kunnen aantrekken van personeel, cruciaal in de huidige krappe arbeidsmarkt.”

Tweederde bedrijven verwacht te versnellen

Uit het onderzoek blijkt dat 68% van de Nederlandse ondernemingen dit jaar sneller verwacht te verduurzamen dan vorig jaar. Verduurzaming staat dan ook op de tweede plek in de ranglijst met belangrijkste strategische prioriteiten van Nederlandse bedrijven. Voor 36% van de ondernemingen is verduurzamen de komende twaalf maanden het meest relevant. Alleen het aantrekken en vasthouden van talent staat hoger, met 38%. Maar ook hierbij speelt verduurzaming een rol: maar liefst 80% van de ondervraagden stelt dat de duurzame strategie belangrijk tot cruciaal is voor het aantrekken van personeel. Als derde prioriteit worden kostenbesparingen genoemd.

De grootste aandrijver van de versnelling op verduurzaming zijn vooral de eigen duurzaamheidsstrategie, de eisen van grote afnemers zoals overheid en multinationals en de verwachtingen van het eigen personeel. Die versnelling heeft al een aanloop: 64% van de bedrijven geeft aan dat duurzaamheidsinvesteringen het afgelopen jaar zijn vervroegd, versneld of vergroot. Ook de energiecrisis had impact. Laurens de Vos: “De energiecrisis heeft ondernemers eens te meer duidelijk gemaakt dat verduurzaming ook vanuit kostenperspectief de enige weg vooruit is.”

Van het gas af, elektrisch rijden verplicht

Als bedrijven duurzame acties ondernemen, zijn dat voornamelijk de meer traditionele onderdelen als afvalscheiding en afvalreductie (beiden 48%) en energiebesparing (54%). Recycling, plasticbesparing en CO2-reductie wordt door ruim 30% van de ondervraagden genoemd. Het elektrificeren van het wagenpark staat nu in de middenmoot met 19%, maar het is een grote focus voor de komende jaren: 49% zegt voor eind 2024 het elektrisch rijden verplicht te gaan stellen. Het zoeken naar meer duurzame energiebronnen wordt ook duidelijk uit het feit dat 70% van de bedrijven zegt van het gas af te willen gaan en 45% al voor eind 2024.

Opkomende drijfveer: kansen in de markt

Bedrijven hebben veel verschillende redenen om met verduurzaming bezig te zijn. Dat het beter is voor het milieu wordt door 45% van de respondenten genoemd. Het milieu is volgens de respondenten al drie jaar de belangrijkste drijfveer voor duurzaam ondernemen. Kostenbesparingen (39%) en het tegengaan van verspilling (31%) worden ook vaak genoemd. Een opvallende stijger is de drijfveer dat duurzaamheid kansen in de markt biedt. Dat zegt nu 31%, drie jaar geleden was dat maar 19%. Verduurzaming heeft voor bijna twee derde van de bevraagde bedrijven een positieve impact op het bedrijfsresultaat.

Meer dan helft bedrijfsactiviteiten moet worden aangepast voor verduurzaming

Driekwart van de bedrijven zegt dat verduurzamingseisen vanuit de toeleveringsketen leidend zijn in het doorvoeren van veranderingen wat betreft duurzaam ondernemen. Voor circa 70% leidt dit ertoe dat ruim de helft van de bestaande bedrijfsactiviteiten wordt aangepast. Overigens stelt 43% van de bedrijven zelf ook al duurzaamheidseisen aan bedrijven met wie zijn zaken doen. Zo selecteert ruim de helft al leveranciers in (Noordwest) Europa op basis van de duurzame transporteisen van grote afnemers.

Terugverdientijd

“Het grootste dilemma bij verduurzaming, zo geven bedrijven aan, is dat het tijd kost om duurzame investeringen terug te verdienen met ook de hoge kosten van investeringen in nieuwe technologie, aldus De Vos. “Ruim de helft van de bedrijven geeft aan dat de terugverdientijd van hun verduurzamingsinvesteringen minder dan 3 jaar is. Voor twee op de vijf bedrijven is de terugverdientijd van verduurzamingsinvesteringen nu korter dan een jaar geleden.”

Financieringsadvies en rentekorting belangrijk

Financiële instellingen kunnen volgens 9 op de 10 bedrijven in meer of mindere mate helpen bij het verduurzamen van het bedrijf. De grootste behoefte ligt vooral op het gebied van inzicht en advies gevolgd door financiering. Zo geeft vier op de vijf bedrijven aan hulp of begeleiding bij de financiering op het gebied van duurzaamheid nodig te hebben. Een derde van de bedrijven maakt gebruik van rentekorting van hun bank voor verduurzaming en 4 op de 5 bedrijven vindt deze rentekorting belangrijk, of zelfs essentieel voor de verduurzaming.

Overheid wel invloed, maar niet heel effectief

De overheid wordt momenteel niet als heel effectief gezien als het om verduurzamingsbeleid gaat: minder dan een derde (32%) van de bedrijven vindt de overheid gematigd tot zeer effectief. Desondanks hebben de overheidsregels wel degelijk een effect op de bedrijfsvoering en 45% stelt dat meer dan de helft van de bestaande bedrijfsactiviteiten hiervoor beïnvloed worden.

Meerderheid: duurzame impact belangrijker dan winst

Ondanks dat er naar de overheid wordt gekeken, vindt ook een steeds groter aantal van de ondernemingen dat het bedrijfsleven moet voorlopen op particulieren als het gaat om verduurzaming: drie jaar geleden vond 62% dit en nu maar liefst 75%. “Opvallend is dat verduurzaming belangrijker wordt gevonden dan het zoveel mogelijk winst behalen,” stelt Laurens de Vos. “Op de stelling: Het creëren van duurzame impact is belangrijker van winstmaximalisatie zegt 62% van de ondervraagden het hiermee eens te zijn, drie jaar geleden was dat nog 47%.”

Over het onderzoek

ING heeft dit onderzoek laten uitvoeren door onafhankelijk onderzoeksbureau DVJ Insights onder een representatieve steekproef over alle sectoren van ca. 200 Nederlandse bedrijven van 50 tot 1.000 medewerkers. De resultaten zijn gewogen naar omvang van de bedrijven (gemeten in aantal werknemers). Het onderzoek vond in februari-maart 2023 plaats.