Drie bedreigingen voor de persvrijheid in Nederland

02-05-2022 (11:52) - Media

Op 3 mei is het de Internationale Dag van der Persvrijheid. In 1993 is deze dag door de VN en UNESCO in het leven geroepen om het debat te voeren over persvrijheid, gesneuvelde journalisten te herdenken en om solidariteit te vragen voor journalisten die hun vak niet in vrijheid kunnen uitoefenen. Dat een dag als deze nodig blijft blijkt wel uit dit overzicht van drie actuele bedreigingen voor de persvrijheid van journalisten in Nederland. 
 

De agressie tegen journalisten neemt toe

PersVeilig ontving afgelopen jaar 272 meldingen van Nederlandse journalisten die waren lastiggevallen, werden geïntimideerd of op een andere manier te maken kregen met geweld. Ter vergelijking: in 2020 ging het nog om 121 meldingen. 
In een onderzoek via Nexis kwam dit ook naar voren. In 2020 verschenen er 850 artikelen in de Nederlandse media over agressie tegen journalisten (in binnen- en buitenlands). In 2021 waren dit er al 2.512. De verwachting is helaas dat dit getal in 2022 nog verder zal toenemen.
Een kleine selectie van in 2022 verschenen artikelen die dit illustreren:
 

De toenemende invloed van digitalisatie

Het thema van de Dag van de Persvrijheid dit jaar is de impact van digitalisatie op de vrijheid van meningsuiting, de veiligheid van journalisten en de toegang tot informatie. 
Het communicatielandschap is de afgelopen jaren drastisch veranderd en daar merken veel journalisten nu de gevolgen van. Denk aan de 24/7 nieuwscyclus, de opkomst van nepnieuws, de explosieve groei van influencer-gemeenschappen en de invloed die een enkele tweet kan hebben. Het is niet meer zoals vroeger.
Daarnaast heeft de coronacrisis ervoor gezorgd dat meer mensen een kritische houding in nemen tegenover de pers. Partijen zoals de NOS die vroeger op een voetstuk stonden worden nu soms zelfs beschuldigd van het verspreiden van nepnieuws. Dat was enkele jaren geleden nog ondenkbaar geweest.
Een gevolg hiervan is dat er zelfs journalisten zijn die hun naam niet meer publiceren bij een artikel, uit angst voor de reacties via online kanalen, zo is ook te lezen in dit artikel.
 

Hergebruik van materiaal zonder toestemming

Het internet bevat een schat aan informatie. Echter, voor veel mensen is het (nog) niet duidelijk wanneer het wel en wanneer het niet is toegestaan de gevonden informatie te verzamelen of te hergebruiken zonder toestemming. 
Voor journalisten is dit vaak een doorn in het oog. Ze hebben hard gewerkt aan een artikel en vervolgens wordt deze na plaatsing in zijn geheel of deels overgenomen en hergebruikt door anderen, zonder dat hiervoor toestemming is gegeven.
Hier komt het auteursrecht om de hoek kijken. Het auteursrecht beschermt de maker van een intellectuele schepping. Het maakt dan niet uit of deze offline of online is verschenen, op beiden is het auteursrecht van toepassing. Zonder expliciete toestemming mag het werk vaak niet gebruikt of verspreid worden. 

In uitgeefland zien we als gevolg hiervan al nieuwe ontwikkelingen ontstaan. Uitgevers maken specifieke afspraken met derde partijen, die hun content aanbieden over het verspreiden van deze content. Zo is er meer zicht op wat er met die content gebeurt en is de kans groter dat journalisten een eerlijke afdracht ontvangen. 


Minke Kooman - LexisNexis

Bureaus

Marketing

Economisch